Cậu ấm Rothschild

Cách đây một tháng (12/07), tài khoản Twitter của Nat Rothschild, nhà đầu tư 49 tuổi, đăng tải hình ảnh đoàn biểu tình địa phương cùng thông điệp:” Cảnh tượng chống đối dự án phát triển Erimitis phi thường ở Corfu chiều nay. Bữa tiệc phô trương của Thủ tướng Mitsotakis sẽ có sự tham dự của hàng ngàn người dân địa phương đang ra sức bảo vệ vùng bờ biển xinh đẹp này khỏi sự phá hoại.” Trong đoạn tweet một ngày trước đó, Nat gọi đích danh thủ tướng Hy Lạp Mitsotakis là một kẻ ngu (foolish) nhằm kêu gọi sự chú ý của công chúng đến dự án phát triển (quần thể khách sạn) do NCH Capital đầu tư ở Erimitis do chính phủ bảo kê – một động thái có thể phá hủy cấu trúc “tinh khôi” của đảo Corfu xinh đẹp thuộc Hy Lạp. Tuy nhiên, động cơ chính của Rothschild có lẽ nhằm bảo vệ cảnh quan của ngôi nhà nghỉ mát do ông sở hữu nằm cách dự án trên chỉ 2,9 km. Năm đời thủ tướng Hy Lạp trước Mitsotakis cũng đã từng hăm he thúc đẩy quần thể khách sạn trên đảo nhưng không thành công, trước áp lực chỉ trích ngầm của một mạng lưới quyền lực mà Nat dự phần – những người đang quản lý các quỹ nắm rất nhiều tài sản ở Hy Lạp.

Nat Rothschild hay Nathaniel Philip Victor James Rothschild là con trai duy nhất (trong 4 người con) của bá tước Jacob Rothschild, người kế thừa di sản của một gia tộc tài chính khét tiếng đã hình thành từ cách đó 200 năm những vẫn có ảnh hưởng bậc nhất trong thời hiện tại – tâm điểm của nhiều thuyết âm mưu. Theo số liệu (chưa xác thực) trên Investopedia gia tộc này hiện đang nắm khoảng 350 tỷ $ đồng thời quản lý khoản 2 nghìn tỷ $ qua mạng lưới đầu tư chân rết phủ khắp thể giới. Jacob hiện là chủ tịch của RIT Capital, một quỹ ủy thác đầu tư đặt trụ sở chính ở Spencer House (đồng thời là trụ cột “đầu tư” của gia tộc ở Anh), với mạng lưới rót vốn rất đa dạng: đầu tư trực tiếp vào các công ty khởi nghiệp như Acorn, Coupang, Keep Trucking; tài sản như vàng (BlackRock World Gold Fund); hay chứng khoán (Google – Alphabet, CitiGroup, S&P Global, Booking Holdings, Helios Tower cùng tài phiệt George Soros). Ngoài ra gia tộc Rothschild còn có hai định chế ngân hàng/đầu tư Edmond de Rothschild Group, Rothschild &Co do nhánh ở Pháp nắm.

Dưới chỉ trích của gia tộc Rothschild, rất có thể tham vọng khai thác Corfu hung hãn của Mitsotakis khó thành sự thật. Ngoài kênh giao tiếp cẩn trọng trên Twitter, rất khó để công chúng có thể tiếp cận thông tin hay hình ảnh về các thành viên của gia tộc cùng ảnh hưởng chân rết của họ – ngoài một loạt các thuyết âm mưu ngoài tầm kiểm chứng, vốn được những người ủng hộ Tổng thống Trump nhiệt tình cổ súy trong suốt ba năm vừa qua (như việc nhà Clinton và Obama được Rothschild cài cắm vào chính trường Mỹ hay Deep State – nhà nước ngầm). Giai thoại nổi tiếng nhất có lẽ là việc gia tộc này thu được món lợi lớn trên thị trường từ việc nắm bắt thông tin thất bại trong trận Waterloo của Napoleon trước nhiều người ở London. Tờ The New York Times từng khai thác hành trình “vượt sướng” khá thú vị của Nat Rothschild cách đây 13 năm (2007) – từ một cậu ấm phóng túng thành một nhà đầu tư sàng sỏi làm rạng danh gia tộc. NYT mô tả mạng lưới chính trị – quyền lực mà NAT xây dựng từ gia tộc, đại học Oxford, những người bạn của cha mình, cùng các chính trị gia – tài phiệt quyền lực nắm kinh tài của mọi ngóc ngách trên thế giới – một cấu trúc xã hội có thể bơm tham vọng của một chàng trai trẻ vượt mọi giới hạn mà chúng ta có thể hình dung. Nat cùng Timothy R. Barakett tạo dựng Atticus Capital nhằm khai thác tối đa nguồn vốn từ mạng lưới trên và đạt được thành công nhất định (tuy nhiên tổ chức này đã giải thể vào năm 2009 do hiệu quả hoạt động suy giảm không làm hài lòng Jacob Rothschild). Bài do mình lược dịch dưới đây:

Dù có hạnh phúc hay không, mỗi thế hệ trong gia đình thường phản ánh (ảnh hưởng) lẫn nhau, điều này đặc biệt đúng với đại gia tộc Rothschilds. Đã hơn 200 năm kể từ khi Mayer Amschel Rothschild thành lập nên đế chế của một gia tộc chuyên tư vấn tài chính kín đáo đồng thời truyền tải sự thông thái “đầu tư” đến cho các nhà vua, nữ hoàng, hoàng đế cùng những gã khổng lồ công nghiệp. Hậu duệ 35 tuổi của gia đình, Nathaniel (Nat), đang trổi dậy trở thành một người có tiếng nói trong gia tộc và là một nhà đầu tư được đồn đoán giàu có nhất trong các thành viên của Rothschilds.

Trong năm năm ngắn ngủi, gã đàn ông kế thừa chức danh Bá Tước (Baron) thứ 5 của gia tộc Rothschild đã gần chạm mốc tỷ phú ($) thông qua mạng lưới các khoản đầu tư cổ phần tư nhân( private equity) ở Ukraine và Đông Âu. Đặc biệt quy mô nhất là miếng bánh hợp tác (partnership stake) của ông tại Atticus Caplital, một quỹ đầu cơ tăng trưởng nhanh chóng trị giá 14 tỷ $.

Quá trình tăng tiến của quý ngài Rothschild minh họa rõ nét cách thức đặc quyền và sự giàu có (vẫn rất rực rỡ, dù bị mai một ít nhiều) của một gia tộc ngân hàng (bị công chúng bàn tán nhiều nhất) được “tăng cường” qua các khoản đặt cược cứng rắn trong kỷ nguyên nhiều công cụ đầu tư mới xuất hiện.

Tương tự như tổ tiên của mình, Nat luôn muốn tầm ảnh hưởng của mình tránh khỏi con mắt tọc mạch công chúng (unseen). Quý ngài Rothschild là người cố vấn quan trọng của Oleg Deripaska, một trong những tài phiệt Nga giàu có nhất (oligarch) nắm giữ tập đoàn nhôm khổng lồ Rusal, mà gần đây hợp nhất với hai công ty khác nhằm tạo ra công ty nhôm lớn nhất thế giới (vào 2007). Dù đóng vai trò quan trọng trong thỏa thuận (deal) trên, nhưng tên tuổi ông hầu như không được công chúng biết đến trên mặt báo.

Như một người mang họ Rothschild chính thống, ông sỡ hữu gu vị thượng hạng trong cuộc sống riêng: đam mê trượt tuyết, sinh sống chính tại căn hộ tọa lạc ở Klosters, Thụy Sĩ (gần nơi tổ chức hội nghị Davos của Diễn Đàn Kinh Tế Thế giới – WEF hội ngộ tinh hoa toàn cầu), đồng thời sử dụng chuyên cơ Gulfstream cá nhân để di chuyển giữa các căn hộ của mình ở Paris, Moscow, London, New York và Hy Lạp. Con người ông chứa dựng nhiều hình ảnh mâu thuẫn: vừa hẹn hò cùng các siêu mẫu và diễn viên nóng bỏng vừa ngồi trong ban cố vấn của Brookings Institution, một tổ chức nghiên cứu ở Washington. Ông phục vụ các thượng khách của mình bằng những chai rượu ngon nhất từ vườn nho của gia tộc Rothschild, nhưng bản thân lại không chạm môi vào chúng. Với khuynh hướng bảo vệ quyền riêng tư (privacy) khắt khe, ông từ chối tham gia phỏng vấn cho bài báo này nhưng lại chia sẻ hình ảnh ngôi biệt thự lộng lẫy của mình tại Greenwich Village trên tạp chí Men’s Vogue. Mặc dù danh tiếng của Nat gắn với việc trở thành người giao du (hay kết nối nguồn lực) khét tiếng nhất và cuộc đời – sự nghiệp luôn nằm trong tầm ngắm không ngừng gia tăng của công chúng, nhưng ông luôn e ngại sự nổi danh đó – các bức ảnh hiếm hoi mà công chúng có thể tiếp cận Nat phác họa hình ảnh một người gầy gò và kín đáo.

Gánh nặng của việc mang họ Rothschild rất to lớn. Vào năm 1996, một họ hàng của Nat, Amschel, người chuẩn bị nắm vị trí lãnh đạo trong ngân hàng gia tộc ở London, đã treo cổ tự tử trong phòng tắm khách sạn ở tuổi 41. Bốn năm sau đó, Raphael de Rothschild, một người họ hàng khác, nằm chết trên vỉa hè Manhattan ở tuổi 23 do sốc thuốc phiện. Trong những năm đầu thập niên 90, nhiều người cho rằng quý ngài Rothschild (Nat) có lẽ cũng đã đổ gục trước sức nặng của gia tộc mình. Khi đó, ông có vẻ như là một gã trai chơi bời (playboy) thiếu chí hướng, theo đuổi phong cách sống buông thả, phóng túng – thường được hấp thụ bởi con cháu các gia tộc giàu có nhất châu Âu.

Charles G. Phillips, người giám sát quý ngài Rothschild trong thời gian ông làm việc tại hãng đầu tư Gleacher & Company tiết lộ: “Đây là câu chuyện của Hoàng tử Hal chuyển hóa thành Henry V” (Hình ảnh hoàng tử Hal được Shakespeare dùng mô tả tuổi trẻ nổi loạn, hư hỏng của vua Henry V). Nat là trường hợp hiếm hoi con cháu của những người vĩ đại nhất đã làm rạng danh gia tộc và tự tạo dựng sự giàu có của riêng mình.”

Di sản to lớn của gia tộc ban đầu làm nản chí chàng trai trẻ Nat. Nathan Mayer Rothschild, người tổ tiên (một trong năm người con trai của tổ phụ Mayer Amschel Rothschild), đã giúp rót vốn cho chiến thắng của nước Anh trong trận Waterloo. Cha của Nat, Jacob Rothschild, đã tách khỏi ngân hàng gia tộc vào năm 1980, tạo dựng RIT Capital và xây dựng một sự nghiệp thành công trong vai trò nhà đầu tư. Áp lực trên chỉ giảm bớt khi ông bắt đầu làm việc như một nhà phân tích đầu tư 25 tuổi tại Gleacher vào năm 1995.

Nat trở thành nhân vật quan trọng trong đời sống tiệc tùng của New York, Paris, và London. Trong năm 1995, ông từng chạy trốn đến nước Cộng Hòa Dominica cùng Annabelle Neilson, nữ nhân phóng túng của London, người nổi danh với việc nhảy trên bàn tiệc với giày cao gót. Khi quý ngài Rothschild (Nat) đến làm việc tại Gleacher năm 1995, ông vẫn loay hoay tìm con đường riêng cho mình. Nat vừa tốt nghiệp đại học Oxford, nơi ông là thành viên của Câu lạc bộ “cao cấp” Bullingdon, nơi tập hợp các nam sinh viên giàu có nổi danh với nghi thức đập phá đồ đạc tại nhà hàng sau các bữa tiệc bê tha. Với cách ăn mặc xoàng xĩnh, kinh nghiệm tài chính hạn chế và cuộc sống xã hội sôi động, Nat không gây ấn tượng ban đầu mạnh mẽ cho Eric Gleacher, chủ tịch và nhà sáng lập của ngân hàng Gleacher, một người bạn thân của Jacob Rothschild (bố của Nat). Gleacher chia sẻ:” Cậu ta hơi mất phương hướng ban đầu và chắc chắn phải làm việc rất chăm chỉ để cải thiện” (big boots to fill).

Khi đang “khổ luyện” trong giới ngân hàng đầu tư, Nat cũng đồng thời dõi theo các cơ hội mới gắn với tham vọng ngày càng gia tăng. Vào mùa xuân 1995, khi rời văn phòng Gleacher ở Midtown Manhattan để hút vội điếu thuốc ở vài tầng trên đó, ông đã tìm thấy “chân kinh” của mình. Trong lúc hít hà thuốc ở phòng chờ, Nat chạm mặt Timothy R. Barakett, một nhà đầu tư 29 tuổi đang tiến hành các vòng gọi vốn cho Atticus, một quỹ đầu cơ mới (hedge fund). Khi biết Barakett đang tạo quỹ mới, Nat đã hỏi xin một vị trí công việc nhưng ban đầu bị từ chối. Hai người vẫn giữ liên lạc, vào mùa thu 1996, Barakett đưa Nat vào một vị trí đối tác (thiểu số) trong quỹ sơ khai này (với tổng giá trị tài sản khi đó là 90 triệu $) đồng thời giao vị trí giám đốc phát triển kinh doanh cho ông, kèm yêu cầu khai thác dòng vốn mới từ các mối quan hệ “thích hợp” và “gia đình Rothschild”. Quý ngài Rothschild (Nat) đón nhận cơ hội này với nguồn sinh khí mới. Ông ngừng uống rượu, tiến hành thỏa thuận ly dị bà vợ trác táng và cống hiến toàn bộ năng lượng để quảng bá các tài năng đầu tư của Barakett.

Hiệu quả hoạt động của quỹ Atticus rất kinh ngạc – kể từ khi được khởi tạo, nó tăng trung bình 30% một năm – khiến công việc của Nat càng trở nên dễ dàng. Tuy nhiên ban đầu, có một vài nhà đầu tư như Peter Munk (nhà sáng lập và chủ tịch của Barrick Gold) vẫn nhìn vào với con mắt nghi ngại. Vào năm 2001, Munk đồng ý gặp Nat theo yêu cầu của Jacob (cha của Nat), một người bạn lâu năm. Munk hồi tưởng lại buổi gặp ngắn tại sảnh khách hạn Claridge ở London: “Cậu trai này không mang ánh hào quang tương lai của gia tộc. Tôi chỉ muốn tránh xa cậu ta.” Khi Nat nói rằng anh ta là đối tác của một quỹ đầu cơ, Munk đã nghi ngờ và xem quỹ này là một quỹ gia đình: “Anh ta chất chứa đầy căm phẫn bên trong. Gia đình tôi sẽ không bỏ ra một đồng nào”. Tuy nhiên, hiện tại Munk đã trở thành nhà đầu tư hạnh phúc khi song hành cùng con trai Jacob. Nat đang ngồi trong ban cố vấn của Barrick và cùng đầu tư với Munk vào TriGranit Development Corporation, một công ty bất động sản đang hoạt động ở Hungary và Đông Âu (sẽ được niêm yết vào năm 2007), một phi vụ đem lại món hời lớn. Munk lúc này đã đổi tông giọng:” Cậu bé này thật đặc biệt. Gia tộc này sẽ quay lại thống trị thế giới.”

Pha trộn giữa tính cách lịch thiệp của giới tinh hoa xưa (Old World), thái độ coi trọng thời đại chuyển đổi nhanh chóng cùng quá trình tích lũy giàu có hung hãn, Nat dần trở thành bạn bè và cố vấn cho nhiều nhóm “kim tiền” – bao gồm các tỷ phú Nga, các tài phiệt thép của Ấn Độ và một danh sách dài những người đã giúp đỡ ông khi còn bồng bột.

Glenn Dublin (thuộc quỹ Highbridge Capital), một trong những nhà đầu tư ban đầu của Atticus tiết lộ: “Tôi đã nhận được một chiếc BlackBerry ở Siberia như cách Nat hỏi han tình hình”. Sự giàu có “mới” của gia tộc Rothschild và ảnh hưởng của Nat gắn với sự bùng nổ phi thường của Atticus, chỉ trong vòng ba năm tài sản của quỹ đã tăng vọt lên 14 tỷ $ từ 2 tỷ $. (Năm ngoái, quỹ này tăng doanh thu lên 50% trước chi phí, con số cực kỳ ấn tượng cho quỹ có quy mô vừa phải này). Vào năm 2005, theo nguồn tin từ những người thông thạo các thỏa thuận bên trong Atticus, Nat được trả thưởng đến 80 triệu $ (vượt xa so với năm trước đó).

Hiện tại với vai trò đồng chủ tịch, ông dành ít thời gian hơn để thu hút tiền cho quỹ (phần nhiều bởi quỹ từ chối nhận thêm các nhà đầu tư mới) nhưng ảnh hưởng của Nat trong việc giúp Barakett mở ra nhiều cánh cửa ở châu Âu vẫn rất mạnh mẽ. Mạng lưới kết nối của ông ở Oxford được tận dụng triệt để, cụ thể ông lôi kéo David Slager, cựu sinh viên Oxford, rời khỏi phòng “Risk Arbitrage” (Kinh doanh chênh lệch giá) của Goldman Sachs ở London. Slager hiện tại đang nắm vị trí phó “đầu tư” và phó chủ tịch của quỹ. Barakett và Nat rất gần gũi và nói chuyện hầu như mỗi ngày. Barakett chia sẻ: “Nat đã tự tiến hành một cuộc cách mạng tuyệt vời bên trong. Nó không đến từ các kết nối của gia tộc. Anh ta có sở trường xác định những cá nhân tài năng và các khoản đầu tư thú vị.”

Xét về nhiều khía cạnh, mối quan hệ của Nat với cha mình rất phức tạp. Nat cũng ngồi trong ban điều hành của RIT Capital Partners, một quỹ ủy thác đầu tư của bá tước Rothschild (investment trust) và không hề e ngại khi sử dụng tên tuổi gia đình để mở các cánh cửa. Tuy nhiên, những người quen biết tiết lộ Nat luôn bị thôi thúc bởi tham vọng to lớn, mong muốn vượt qua danh tiếng và cái bóng của cha mình. Dubin (thuộc quỹ Highbridge Capital), chia sẻ: “Là con trai của Jacob rất khó nhưng Nat đã trưởng thành và thoải mái với bản thân mình.”

Mặc dù các chiến thắng “đầu tư” trên có thể làm Nat thõa mãn, nhưng còn phải chạm đến con số vài tỷ $ nữa thì ông mới có thể tiếp quản các trách nhiệm xã hội và từ thiện lớn lao trên vai bá tước Rothschild (cha của Nat). Jeffrey T. Leeds, một nhà đầu tư cổ phần tư nhân (private equity), người biết gia đình Rothschild rất rõ, chia sẻ: “Nat hiểu rõ cá nhân mình không thể đáp ứng được tránh nhiệm lớn lao nếu chỉ bằng cách kiếm được nhiều tiền”. Hiện tại các khoản đầu tư của ông đang được thực hiện thông qua ngân hàng thương mại cá nhân mang tên JNR, một tổ chức được Nat toàn quyền kiểm soát, mặc dù JNR là viết tắt của Jacob và Nathaniel Rothschild. Thông qua JNR, tổ chức đóng đô ở London (quản lý bởi một đội ngũ các chuyên gia ngân hàng đầu tư), mà Nat đã rót vốn vào nhiều thương vụ đầu tư như đặt cược vào dầu mỏ ở Ukraine và mua cổ phần của Diligence, một hãng chuyên làm báo cáo quản trị tập đoàn (corporate intelligence). Guy Wyser-Pratte, nhà đầu tư song hành với Nat chia sẻ:” Có rất nhiều quyền lực phía sau Nat, như tất cả các thành viên của gia tộc Rothschild, tất cả diễn ra trong bóng tối (bí mật). Tôi kỳ vọng anh ta sẽ làm rạng danh truyền thống gia tộc mình.”

Hình minh họa – lâu đài Waddesdon của gia tộc nằm ở Buckinghamshire, nước Anh (tất nhiên đẳng cấp khác với giới giàu sổi ở Việt Nam)