Chú Sam

Chú Sam

Chú Sam là một nhân vật được nhân cách hóa (personification) gắn với các đặc tính của quốc gia Hoa Kỳ (hay đúng hơn là chính phủ Hoa Kỳ) tương tự như nàng Colombia (tượng trưng cho tự do) và anh trai Jonanthan (Brother Jonanthan của vùng New England, tượng trưng cho chủ nghĩa tư bản), được bắt nguồn từ một nhân vật có thật tên là Samuel Wilson. Ông là nhà buôn thịt nổi tiếng thật thà chất phác đến từ Troy thành phố New York. Trong giai đoạn chiến tranh 1812, Wilson thắng một gói thầu với chính phủ nhằm cung cấp các sản phẩm (ration) của ông cho binh lính tham chiến. Thời kì ấy, các đơn hàng được đóng thành thùng và bắt buộc phải dán nhãn tên nhà thầu đóng gói và đất nước nơi nó bắt nguồn, do đó các kiện hàng của ông luôn đi kèm với bốn chữ “EA-US” (Sam làm việc cùng với nhà thầu Elbert Anderson).

Tương truyền, khi thống đốc New York là Daniel D. Tompkins đến thăm nhà máy đóng hộp và tò mò về những chữ viết tắt trên, một công nhân tinh quái đã trả lời ông rằng “US” là chữ viết tắt của “Uncle Sam Wilson” (Hay chú Sam). Tompkins cười phá lên và câu bông đùa này nhanh chóng lan truyền khắp nơi. Binh sĩ Mỹ bắt đầu truyền tai nhau “những chuyến hàng tiếp tế cho quân đội là đến từ Chú Sam, thậm chí có người còn tự gọi mình là “Con của chú Sam”  (do được ông nuôi) và cho rằng toàn bộ tài sản của chính phủ thuộc về ông. Cùng với đó, lối liên tưởng này liên tục được nhắc đến trên báo chí, tài liệu và hình ảnh hoạt hình về chính trị như một cách gắn kết độc giả rất hiệu quả. Cứ như vậy tên gọi của một người bán thịt dần dần trở thành cách ám chỉ tên đất nước Hoa Kỳ.

Hình ảnh một ông già quen thuộc với bộ râu trắng đặc trưng cùng bộ vest bảnh bao in họa tiết sao – sọc (như cờ Mỹ) mà công chúng Hoa Kỳ gọi là chú/bác Sam phổ biến như hiện nay là do nỗ lực của họa sĩ Đức Thomas Nast. Ông là chuyên gia về tranh biếm họa chính trị và bắt đầu công việc quảng bá cho chú Sam từ những năm 1860 và 1870. Nast cũng đồng thời là người sáng tạo ra hình ảnh quen thuộc ngày nay của Ông già Noel, con lừa và con voi biểu tượng của các chính Đảng Hoa Kỳ. Nối tiếp Nast, nghệ sĩ James Montgomery Flagg cũng tạo ra một bức poster tuyển quân rất nổi tiếng trong thế chiến I từ hình tượng chú Sam. Trong đó, Sam đội một chiếc mũ cao với áo khoác màu xanh với ngón đang chỉ thẳng tay vào mặt người xem như thách thức: “I Want You For The US Army” (Tôi muốn anh tham gia Quân đội Hoa Kỳ).

Vào tháng 9/1961, Quốc hội Mỹ đã công nhận Samuel Wilson là “nguồn gốc biểu tượng quốc gia chú Sam của Mỹ”. Wilson qua đời năm 1854 thọ 88 tuổi và được chôn cất bên cạnh vợ là bà Betsey Mann tại nghĩa trang Oakwood ở Troy, New York. Thị trấn này đã tự gọi mình là “Quê hương của Chú Sam”. Chú Sam đã trở thành một hình tượng nam, đi song song với hình tượng nữ Colombia – tương tự như cặp Britania và John Bull của vương quốc Anh, hình tượng Italia Turrita của Ý và Marianne của Pháp nhằm phản ánh hình ảnh gần gũi của một quốc gia.