Rothschild và biến đổi khí hậu

Bá tước (Jacob) Rothschild OM GBE CVO cho rằng đại dịch Covid-19 đã làm phân tâm nỗ lực chống biến đổi khí hậu của nhân loại. Ngồi cùng con gái, nhà làm phim Hannah Rothschild CBE tại Green Estate để gửi thông điệp đến Bloomberg Green 2020, ông lược lại lịch sử đóng góp dài lâu của gia tộc trong địa hạt bảo tồn (conservation) cùng các hoạt động thúc đẩy công nghệ thân thiện môi trường tại tòa lâu đài biểu tượng Waddesdon Manor do quỹ Rothschild Foundation quản lý và National Trust sở hữu. Qua chất giọng thâm trầm huyền hoặc, ông thể hiện rõ quan điểm: ủng hộ các nỗ lực chống biến đổi khí hậu. Từ căn nhà nhỏ một tầng tọa lạc trong khu ghetto nghèo khó (nơi ở của người Do Thái) ở Frankfurt (Đức) – nhờ bám theo lời khuyên răn thông thái của ông tổ Mayer Amschel Rothschild (cha đẻ của ngành tài chính quốc tế), năm chi nhánh của gia tộc (bắt đầu từ 5 người con trai của Amschel) đã kiếm được khoản tiền đồ sộ trong nửa đầu thế kỷ 19, để rồi nửa sau thế kỷ các hậu duệ chi tiêu điên cuồng tạo dựng khối tài sản tư nhân lớn nhất thế giới: đất đai, lâu đài (44 cái), các bộ sưu tập đồ dùng quý giá. Tuy nhiên, gia tài của gia tộc Rothschilds dần suy giảm trong thế kỷ 20 – đặc biệt qua hai đại thế chiến và chia đều ra cho mạng lưới con cháu đông đảo. Hiện nay họ chỉ còn có duy nhất một lâu đài với bộ sưu tập đồ cổ trọn vẹn bên trong mang tên Waddesdon Manor vốn đã trao tặng cho chính phủ nhằm phục vụ du lịch. Cụm công trình này trong năm 2019 đã đón gần 460 ngàn lượt khách, đại đa số có thể đến vì tò mò về các thuyết âm mưu hay độ giàu có của gia tộc. Theo số liệu (chưa xác thực) trên Investopedia gia tộc Rothschild hiện đang nắm khoảng 350 tỷ $ đồng thời quản lý khoản 2 nghìn tỷ $ qua mạng lưới đầu tư chân rết phủ khắp thể giới. Jacob là chủ tịch của RIT Capital, một quỹ ủy thác đầu tư đặt trụ sở chính ở Spencer House (đồng thời là trụ cột “đầu tư” của gia tộc ở Anh), với mạng lưới rót vốn rất đa dạng: đầu tư trực tiếp vào các công ty khởi nghiệp như Acorn, Coupang, Keep Trucking; tài sản như vàng (BlackRock World Gold Fund) hay chứng khoán (Google – Alphabet, CitiGroup, S&P Global, Booking Holdings, Helios Tower cùng tài phiệt George Soros). Ngoài ra gia tộc Rothschild còn có hai định chế ngân hàng/đầu tư Edmond de Rothschild Group, Rothschild &Co do nhánh ở Pháp nắm.

Mối quan tâm về biến đổi khí hậu của gia tộc Rothschild đã bắt nguồn từ cách đó hàng trăm năm. Ông nội của Jacob hay ông cố của Hannah, Nathaniel Charles Rothschild (1877-1923) là một trong những nhà bảo tồn tự nhiên đầu tiên trên thế giới (kiêm nhà côn trùng học). Năm 1899, Charles mua lại Wicken Fen để biến khu vực này thành nơi bảo tồn tự nhiên (254.5 ha) lâu đời nhất ở Cambridgeshire hay nước Anh. Sự quan tâm lớn lao đến vấn đề môi trường đã thúc đẩy ông thành lập Society for the Promotion of Nature Reserves vào năm 1912, một tổ chức thúc đẩy quá trình bản đồ hóa các khu vực giàu sinh quyển tại Anh, cụ thể Charles đóng góp cho quá trình khảo sát của gần 300 khu vực. Con gái của Charles (hay gì của Jacob), Dame Miriam Rothschild, nối tiếp sứ mệnh của cha. Bà tham gia nhiệt huyết vào việc tái tạo các khu vực giàu sinh quyển trong thập niên 70. Do nắm trong tay quá nhiều đất đai (country estates – dinh thự đồng quê), một số thành viên gia tộc cũng tham gia vào mảng nông nghiệp. Natty, Bác tước Rothschild đời thứ nhất (một danh hiệu quý tộc) đã tiến hành một thử nghiệm nông nghiệp mới tại nông trang Tring Park. Tại đây, ông đã lai ra giống ngựa lùn Shire, bò Dairy Shorthorn và Jersey, cừu Hampshire. Tring cũng là nơi đầu tiên thu theo dõi sản lượng sữa thu hoạch chi tiết hàng ngày để nhằm cải thiện đàn bò. Cách đó một vài dặm, Alice de Rothschild (1847-1922), người nắm tòa lâu đài Waddesdon thời điểm đó, cũng tiến hành lai giống tương tự. Thú vị hơn cả, bá tước Edmond de Rothschild (1845-1934), người dẫn dắt quá trình hình thành khu thuộc địa Do Thái (Jewish colonies) ở Palestine, đã thúc đẩy các thử nghiệm (trials) trồng nho, dâu, hoa (lấy nước hoa), ngũ cốc, bơ tại các khu vực căn cỗi (nhằm cải thiện sinh kế), tự đó tạo nền cho quá trình nhập cư của người Do Thái và hình thành nên nhà nước Israel sau Thế Chiến II (quốc gia nổi tiếng với các AgTech như tưới nhỏ giọt). Các hoạt động bảo tồn và cải tiến nông nghiệp trên được chống đỡ bởi mảng kinh doanh nền tảng của gia tộc: mở rộng mạng lưới ngân hàng quốc tế. Jacob và Hannah suy tư – đại gia tộc luôn băn khoăn làm sao để chuyển hóa nguồn lực to lớn của mình vào những sứ mệnh cao đẹp, mà hiện tại, khắc phục vấn đề lớn nhất trong thế kỷ 21: biến đổi khí hậu.

Tiếp nối di sản “bảo tồn” trên, Hannah tâm sự:”mục tiêu của chúng tôi không phải là tối đa hóa lợi nhuận từ tài sản này mà phải để lại nó cho thế hệ tiếp theo trong một trạng thái tốt hơn (better shape).” Tòa lâu đài Waddesdon cùng cụm công trình phụ cận (Green Estate) mà Jacob thừa kế từ Alice de Rothschild sẽ được chuyển hóa thành một trung tâm AgTech mới tại nước Anh, nơi các chuyên gia đầu ngành tụ họp. Cụ thể, vùng đất vô giá rộng 5000 acres bao quanh lâu đài sẽ trở thành địa điểm thử nghiệm những công nghệ nông nghiệp xanh, sạch và bền vững: thu hoạch nước mưa, quy hoạch các tầng cây tạo môi trường thuận lợi cho côn trùng và động vật hoang dã phát triển, sử dụng năng lượng mặt trời, đưa các vi sinh vật có lợi (microbiome) lại vào trong đất, tận dụng nhịp nhàng quá trình luân chuyển mùa vụ (crop rotation), áp dụng drone (máy bay không người lái). Triết lý của Rothschild: quá trình thõa mãn ham muốn liên tục (instant gratification) quả thực tồi tệ, điều này đã dẫn đến gây ngộp đất đai liên tục bằng hóa chất để kích thích tăng trưởng, nhưng cũng có lúc chúng ta nên dừng lại và nhìn nhận nghiêm túc chất lượng hay phẩm chất sản phẩm (quality) mình thu hái. Hãy tưởng tượng: buổi sáng chúng ta chuẩn bị một ly ngũ cốc, sau đó bỏ thật nhiều hóa chất vào, sau đó uống vào và khen lấy khen để. Thật nghịch lý, nhân loại không thể mãi mãi đối xử với đất đai như vậy. Hình ảnh các nhà hoạt động môi trường dị biệt mặc áo vải bao tải (sackcoths) ăn hạt (lentils) cũng đã trở nên lỗi thời, mỗi chúng ta đều có thể tham gia vào tiến trình này. Mô hình của Green Estate (hay Waddeston) sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến mạng lưới đầu tư mạo hiểm (VC) mà gia tộc Rothschild dự phần, thúc đẩy dòng vốn này chảy nhiều hơn vào các nỗ lực chống biến đổi khí hậu. Một trong trong những quyết định quan trọng nhất của nhân loại trong thế kỷ 21 chính là học cách để chia sẻ nguồn lực hạn chế của tự nhiên (theo lời của Tổng Thống Bill Clinton tại hội nghị Re|Source 2012 tại đại học Oxford). Tuy nhiên, đối với Jacob, có một thách thức nằm ở phía bên kia bán cầu rất khó giải quyết: vài chục năm trước có một đất nước chỉ góp đâu đó khoảng 3% phát thải carbon toàn cầu, nhưng hiện đại con số này đã tăng nhanh chóng lên 27% – rất có thể đây là cái giá để nước này đưa 2 tỷ người thoát khỏi đói nghèo. Không khó đoán, đó chính là Trung Quốc, nước này trong cơn tăng trưởng hung hãn sẽ khiến các nỗ lực chống biến đổi khí hậu của nhân loại thành công cốc.

Link video chia sẻ của Jacob và con gái tại Bloomberg Green 2020: